مبانی حقوق عمومی

حقوق عمومی که یکی از دو شاخه اصلی دانش حقوق است، در تعریفی کلی به مجموعه ای از قواعد و هنجارهای حقوقی اطلاق می شود که بر روابط دولت و مردم حاکم است و در عین حال منافع عمومی را تأمین می کند. رسالت اصلی این شاخه از علم حقوق ایجاد هماهنگی میان اقتدار عمومی و حقوق و آزادیهای فردی است و نهادی که در این میان و در جهت تحقق هدف یاد شده مهم ترین مسئولیت را بر عهده دارد، دولت است. دولت که رکن اصلی حقوق عمومی به شمار می رود، اهداف و کارکردهای متفاوتی دارد و تحول کارکردهای آن در دوره معاصر، تکامل ساختاری آن را نیز با تکیه بر سه رکن اصلی آن (جمعیت، سرزمین و حاکمیت) ضرورت می بخشد. با تکیه بر این نقش حیاتی دولت حوزه دیگری از حقوق عمومی به بحث درباره حقوق و آزادیهای بنیادین  و ارتباط اخلاق و ارزشهای اجتماعی با جایگاه حاکمیتی دولت در اجتماع می پردازد و ابعاد مختلف آن را تبیین و بررسی می کند.

فهرست این کتاب بصورت زیر است:
مقدمه
بخش اول: قلمرو و ماهیت حقوق عمومی
فصل اول: تفکیک حقوق عمومی از حقوق خصوصی
مبحث اول: تقسیمات مهم در ساختار علم حقوق
گفتار اول: حقوق داخلی و خارجی
گفتار دوم: حقوق نوشته و نانوشته (حقوق مکتوب و غیرمکتوب)
گفتار سوم: قوانین ماهوی و شکلی
گفتار چهارم: حقوق طبیعی و وضعی
گفتار پنجم: قواعد حقوقی آمره و تکمیلی
مبحث دوم: حقوق عمومی و خصوصی
گفتار اول: پیشینه تاریخی تفکیک حقوق عمومی و خصوصی
بند اول: تحولات تاریخی مؤثر در تمایز حقوق عمومی و خصوصی
بند دوم: حیات مستقل حقوق عمومی
گفتار دوم: مبنای تفکیک و تمایز حقوق عمومی و خصوصی
گفتار سوم: معیارهای تمایز حقوق عمومی و خصوصی
بند اول: معیار ماهوی
بند دوم: معیار شخصی
بند سوم: معیار حاکمیت
گفتار چهارم: معیار اصلی تمایز حقوق خصوصی و عمومی
گفتار پنجم: آثار و نتایج عملی تفکیک حقوق عمومی از خصوصی
گفتار ششم: تفاوت مراجع نظارت و دادرسی در حقوق عمومی و خصوصی
بند اول: تفاوت مراجع نظارت
بند دوم: اختلاف در مراجع دادرسی
گفتار هفتم: تفاوت ماهیت و قلمرو حقوق عمومی و خصوصی
گفتار هشتم: مقایسه تعاریف حقوق عمومی و خصوصی
گفتار نهم: تأثیرات متقابل حقوق عمومی و خصوصی
بند اول: محدودیتهای حق مالکیت خصوصی در حقوق عمومی
بند دوم: ملی کردن مؤسسات
بند سوم: حقوق عمومی و نهاد خانواده
بند چهارم: کشاورزی و موازین حقوق عمومی
فصل دوم: پیشینه حقوق عمومی
مبحث اول: تاریخچه حقوق عمومی در جهان
مبحث دوم: پیشینه حقوق عمومی در ایران
فصل سوم: ماهیت حقوق عمومی
مبحث اول: ماهیت حقوق عمومی در دو نظام حقوقی بزرگ جهان
گفتار اول: نظام حقوقی رومی­ ژرمنی
بند اول: بررسی کلی حقوق عمومی در نظام رومی­ ژرمنی
بند دوم: بررسی حقوق اداری در نظام حقوقی رومی­ ژرمنی
گفتار دوم: نظام حقوقی کامن لا
بند اول: بررسی کلی حقوق عمومی در نظام حقوقی کامن لا
بند دوم: بررسی حقوق اداری در نظام حقوقی کامن لا
مبحث دوم: موضوع حقوق عمومی
فصل چهارم: مبانی حقوق عمومی
مبحث اول: نظریه حقوق الهی (ارتباط حقوق عمومی و مذهب)
گفتار اول: تحولات حقوق عمومی در نظامهای حقوقی دینی
بند اول: نظام حقوقی یهود
بند دوم: نظام حقوقی مسیحیت
بند سوم: نظام حقوقی اسلام
گفتار دوم: نظامهای حقوقی دینی و تبیین نهادهای سیاسی مطلوب
مبحث دوم: نظریه حقوق طبیعی (ارتباط حقوق عمومی و حقوق طبیعی)
مبحث سوم: نظریه حقوق فردی (ارتباط ‌حقوق عمومی و ارزشهای اساسی)
گفتار اول: خصوصیات و شرایط مکتب فردی
گفتار دوم: انتقادات بر مکتب حقوق فردی
مبحث چهارم: نظریات اجتماعی
گفتار اول: نظریه لئون دوگی
گفتار دوم: نظریات مارکسیستی
مبحث پنجم: نظریه حقوق دولتی (ارتباط حقوق عمومی و نهاد دولت)
فصل پنجم: منابع حقوق عمومی
مبحث اول: اهمیت آشنایی با منابع در رشتههای حقوقی
مبحث دوم: طبقه‌بندی منابع حقوق عمومی
گفتار اول: پیشینه نظامهای سیاسی
گفتار دوم: آراء و اندیشههای سیاسی صاحب‌نظران (دکترین)
گفتار سوم: قوانین و مقررات مدون
گفتار چهارم: موازین عرفی
فصل ششم: ارکان رابطه حقوقی مبتنی بر حقوق عمومی
مبحث اول: انسان
مبحث دوم: جامعه
مبحث سوم: حکومت
فصل هفتم: اصول حاکم بر حقوق عمومی
گفتار اول: اصل اقتدار
گفتار دوم: اصل قانون‌مداری
گفتار سوم: اصل مسئولیت
فصل هشتم: شاخههای حقوق عمومی
مبحث اول: حقوق اساسی
گفتار اول: تحولات حقوق اساسی
گفتار دوم: ماهیت حقوق اساسی
گفتار سوم: موضوعات حقوق اساسی
مبحث دوم: حقوق اداری
گفتار اول: ماهیت حقوق اداری
گفتار دوم: ویژگیهای حقوق اداری
مبحث سوم: حقوق مالیه عمومی
مبحث چهارم: حقوق بین‌الملل عمومی
مبحث پنجم: حقوق جزا
گفتار اول: ماهیت عمومی حقوق جزا
گفتار دوم: ماهیت و تحولات حقوق جزا
مبحث ششم: آیین دادرسی مدنی
مبحث هفتم: حقوق کار
مبحث هشتم: تأمین اجتماعی
مبحث نهم: حقوق عمومی اقتصادی
بخش دوم: دولت و حاکمیت
فصل اول: واژه‌شناسی مفهوم دولت
فصل دوم: مراحل تحول موجودیتهای سیاسی
مبحث اول: تجمعات نخستین
مبحث دوم: نظم منطقه‌ای در روستا و شهر
مبحث سوم: جوامع قبیله‌ای
مبحث چهارم: نظام فئودالی
مبحث پنجم: نظام پادشاهی
مبحث ششم: امپراتوریها
مبحث هفتم: نهاد دولت
فصل سوم: مراحل مختلف تحول تاریخی دولت
مبحث اول: دولت در یونان باستان
مبحث دوم: دولت در امپراتوری روم
مبحث سوم: دولت در قرون وسطی
مبحث چهارم: دولت در دوره جدید
فصل چهارم: ماهیت نهاد دولت
مبحث اول: ماهیت عمومی دولت
مبحث دوم: ماهیت قانونی دولت
مبحث سوم: ماهیت اجتماعی دولت
مبحث چهارم: ماهیت فلسفی دولت
مبحث پنجم: مفهوم حقوقی دولت
گفتار اول: برخورداری از شخصیت حقوقی
بند اول: دیدگاه قائلان به شخصیت حقوقی دولت
بند دوم: دیدگاه نفیکنندگان شخصیت حقوقی دولت
گفتار دوم: برخورداری از حاکمیت و سلطه سیاسی
فصل پنجم: نظریات دولت
مبحث اول: نظریات غیر قراردادی
گفتار اول: نظریه قدرت
گفتار دوم: نظریه تحول تاریخی نهاد خانواده
گفتار سوم: نظریه تأثیر ساختارهای طبقاتی و اقتصادی در تشکیل دولت (نظریه مارکسیستی)
بند اول: تفسیر مادی تاریخ
بند دوم: تحولات دولت مارکسیستی
بند سوم: نقد دیدگاههای مارکس در خصوص دولت
گفتار چهارم: نظریه انگلس
گفتار پنجم: نظریه تحول تاریخی نهادهای اجتماعی
گفتار ششم: نظریه تفویض حاکمیت الهی به پادشاهان و فرمانروایان
گفتار هفتم: نظریه خاستگاه طبیعی و فطری دولت
مبحث دوم: نظریات قراردادی
گفتار اول: نظریه توماس هابز
گفتار دوم: نظریه جان لاک
گفتار سوم: نظریه ژان ژاک روسو
گفتار چهارم: مقایسه نظریات قراردادی
گفتار پنجم: انتقادات وارد بر نظریات قراردادی
مبحث سوم: نظریات اسلامی
گفتار اول: معیار دینی در طبقه‌بندی دولت
بند اول: دولتهای عرفی
بند دوم: دولتهای مکتبی
گفتار دوم: مبانی نظریه دولت اسلامی
بند اول: دولت به مثابه ضرورتی فطری در اجتماع
بند دوم: ضرورتهای اجتماعی تشکیل دولت در اسلام
گفتار سوم: مفهوم قدرت سیاسی در اسلام
گفتار چهارم: دولت و نظام سیاسی در اسلام
گفتار پنجم: چهارچوبهای اصلی دولت در اسلام
گفتار ششم: مشروعیت دولت در اسلام
بند اول: ضرورت نهاد برتر هماهنگکننده و ناظر بر قوا
بند دوم: راهبرد اسلام پیرامون محور یکپارچگی و وحدت جامعه
بند سوم: تمایزات قوای سه‌گانه در قلمرو حکومت اسلامی
گفتار هفتم: مدلهای اجرایی حکومت اسلامی
گفتار هشتم: ایران اسلامی در مسیر تحقق الگوی مطلوب دولت اسلامی
فصل ششم: مراحل مختلف تحول مفهوم دولت
مبحث اول: نظریه دولت مطلقه
مبحث دوم: نظریه دولت مشروطه
گفتار اول: ویژگیهای اصلی نظریه دولت مشروطه
گفتار دوم: مبانی نظریه دولت مشروطه
مبحث سوم: نظریه دولت طبقاتی
گفتار اول: مبانی و پایههای دولت طبقاتی
گفتار دوم: آثار نظریه دولت طبقاتی
مبحث چهارم: دولت پلیسی
مبحث پنجم: دولت قانونمند
گفتار اول: مبانی تبعیت دولت از قانون
گفتار دوم: نظریات تفسیری در خصوص تبعیت دولت از قانون
بند اول: نظریه حقوق طبیعی
بند دوم: نظریه حقوق فردی
بند سوم: مکتب حقوقی اصالت اجتماعی
بند چهارم: نظریه تعیین حدود ذاتی اراده دولت
بند پنجم: نظریه همبستگی اجتماعی
بند ششم: نظریات اسلامی
گفتار سوم: ابزارهای قانونی کنترل دولت قانونمند
بند اول: قانون اساسی
بند دوم: حقوق طبیعی
بند سوم: قرارداد اجتماعی
بند چهارم: تفکیک قوا
بند پنجم: حاکمیت قانون
بند ششم: سلسله‌مراتب قوانین
بند هفتم: پاسخگویی و مسئولیت
مبحث ششم: دولت مدرن
مبحث هفتم: نظریه حکمرانی مطلوب
گفتار اول: سابقه و پیشینه نظریه مفهوم حکمرانی مطلوب
گفتار دوم: اصول و معیارهای نظریه حکمرانی خوب
فصل هفتم: وظایف و کارکردهای دولت
مبحث اول: مأموریت دولت
مبحث دوم: تشخیص و تمایز کلاسیک کارکردهای سه‌گانه دولت
مبحث سوم: وظایف مهم دولت
گفتار اول: حفظ نظم و امنیت
گفتار دوم: برقراری عدالت
گفتار سوم: اجرای قوانین
گفتار چهارم: دفاع از استقلال و تمامیت ارضی کشور
گفتار پنجم: هدایت فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی
گفتار ششم: تأمین رفاه و آسایش عمومی
گفتار هفتم: صیانت از آزادیهای بنیادین و حمایت از حق مشارکت سیاسی
فصل هشتم: ارکان نهاد دولت
مبحث اول: جمعیت
گفتار اول: معیار عینی
گفتار دوم: معیار ذهنی
مبحث دوم: سرزمین
مبحث سوم: حاکمیت و سلطه سیاسی
گفتار اول: واژهشناسی مفهوم حاکمیت
گفتار دوم: ماهیت کلی حاکمیت
گفتار سوم: مفهوم حقوقی حاکمیت
گفتار چهارم: تحولات تاریخی مفهوم حاکمیت
بند اول: مفهوم حاکمیت در دوره باستان
بند دوم: مفهوم حاکمیت در قرون وسطی
بند سوم: مفهوم حاکمیت در دوره جدید
گفتار پنجم: مبانی حاکمیت
بند اول: نظریات دینی در خصوص حاکمیت
بند دوم: نظریه حاکمیت مردم
بند سوم: نظریه حاکمیت ملی
بند چهارم: نظریه حاکمیت فردی (حاکمیت مطلق)
بند پنجم: نظریه حاکمیت در اسلام
گفتار ششم: ابعاد حاکمیت
بند اول: بعد داخلی حاکمیت
بند دوم: بعد خارجی حاکمیت
گفتار هفتم: آثار و نتایج اعمال حاکمیت
بند اول: بهره‌مندی دولتها از امتیازات حاکمیت
بند دوم: برابری و تساوی دولتها
بند سوم: عدم جواز دخالت دولتها در امور یکدیگر
گفتار هشتم: برایند بحث حاکمیت
بخش سوم: حقوق عمومی و حاکمیت قانون
فصل اول: مبانی حاکمیت قانون
مبحث اول: پیشینه تاریخی حاکمیت قانون
مبحث دوم: تحولات اندیشه حاکمیت قانون
مبحث سوم: مرزهای حاکمیت قانون و حاکمیت سیاسی
مبحث چهارم: ماهیت اندیشه حاکمیت قانون
فصل دوم: اجرای نظریه حاکمیت قانون
مبحث اول: زمینههای اجرای نظریه حاکمیت قانون
مبحث دوم: اسلام و حاکمیت قانون
مبحث سوم: شاخصههای اصلی حاکمیت قانون
گفتار اول: مشروعیت قانون
گفتار دوم: کلی و غیرشخصی بودن قانون
گفتار سوم: عطف بهماسبق نشدن قانون
گفتار چهارم: اجرای قوانین به وسیله دستگاه قضایی شایسته
گفتار پنجم: اعلام عمومی، روشن و بدون ابهام قانون
گفتار ششم: ثبات و تدوام قانون
گفتار هفتم: قابلیت اجرایی قانون
مبحث چهارم: رابطه مردم‌سالاری و حقوق بشر با حکومت قانون
مبحث پنجم: تفکیک قوا و حاکمیت قانون
گفتار اول: حاکمیت قانون و قوه مقننه
گفتار دوم: حاکمیت قانون و قوه مجریه
گفتار سوم: حاکمیت قانون و قوه قضاییه
مبحث ششم: آثار و نتایج حاکمیت قانون
مبحث هفتم: ضمانتاجرای حکومت قانون
منابع و مآخذ