دستور زبان فارسی ( 1 )

کتاب «دستور زبان فارسی (1)» به توصیف دستور «نثر فارسی نوشتاری معیار کتابهای درسی امروزه» می پردازد. روش این کتاب علمی و توصیفی است و چیزی را که در زبان واقعیت ندارد، تجویز نمی کند.  کتاب بر بنیاد «نظریه ساختاری» در دستور زبان نوشته شده اما هر جا که در مبحث خاصی، نظریه ای دیگر بهتر از عهده تبیین برآمده از آن استفاده شده است. در آن از نظریه های دستور سنّتی و تعاریف و نام گذاریهای آن نیز بهره گرفته شده است.  تبیین مسائل دستوری کمتر بر اساس تعاریف معنایی و بیشتر بر بنیاد ساختار صورت گرفته است و به جای تعاریف معنایی، از نشانه های ظاهری واضح نام برده شده است.  این کتاب واحدهای زبان فارسی را از واج تا جمله به طور مستقل بررسی می کند و به لحاظ داشتن صبغه آموزشی، در پایان هر درس و مبحث آن، خودآزمایی و تمرین در نظر گرفته شده است.

فهرست این کتاب بصورت زیر است:
مقدمه
چرا دستور می آموزیم؟
زبان چیست؟
تجزیه دوگانه چیست؟
آیا حیوانات هم زبان دارند؟
وظیفه زبان چیست؟
گونه های زبان
فارسی مؤدبانه
این دستور زبان کدام گونه از زبان را بررسی می کند؟
روش این دستور
واحدهای زبان
واج چیست؟
تکواژ چیست؟
واژه چیست؟
گروه چیست؟
جمله چیست؟
نشانه ها
جمله مستقل (آزاد جمله) چیست؟
جملۀ ساده
انواع جملۀ ساده
نمودار جمله های دوجزئی
ب) جمله های سه جزئی
پ) جمله های چهارجزئی
1- چهارجزئی با مفعول و متمم
2- چهارجزئی با مفعول و مسند
3- چهارجزئی دو مفعولی
4- چهارجزئی با متمم و مسند
جمله های استثنایی
1- جمله های بی فعل
الف) جمله های یک جزئی بی فعل
پ) جمله های سه جزئی بی فعل
2- جمله های بی نهاد
3- جمله با فعل یک شناسه
ترتیب اجزاءِ جمله
ویژگی های فعل
1- شخص
2- زمان
افعال لحظه ای، افعال تداومی و افعال لحظه ای ­تداومی
کاربرد زمان افعال
فعل وصفی
3- گذر
فعل های ناگذر
فعل های گذرا
فعل های دو وجهی
4- معلوم و مجهول
5- وجه
وجه اخباری
وجه التزامی
وجه امری
6- نمود
ساختمان فعل
ساختمان فعل های پیشوندی
طرز تشخیص فعل مرکب
فعل کمکی
تکواژ در گروه فعلی
نقل قول
گروه اسمی
ساختمان گروه اسمی
اسم چیست؟
ویژگی های اسم
الف) وابسته پذیری
وابسته های پیشین اسم
وابسته های پسین اسم
وابسته های وابسته های اسم
ب) شمار
پ) معرفه، نکره (شناس، ناشناس)، اسم جنس
ت) عام و خاص
ث) ساخت
نقش های گروه اسمی
الف) نقش های اصلی
مفعول
متمم
مسند
منادا
ب) نقش های تبعی
بدل
معطوف
تکرار
پ) نقش وابسته
مضاف الیه
انواع متمم
ضمیر
ضمیر شخصی
ضمیر اشاره
ضمیر پرسشی
ضمیر مشترک
ضمیر متقابل
گروه قیدی
ساختمان گروه قیدی
الف) گروه های قیدی نشانه دار
ب) گروه های قیدی بی نشانه
تکرار قید
گروه قید، قید
نقش نما
جمله مرکب
صامت میانجی
تکیه در کلمه و جمله
ساختمان واژه
حذف
تنازع چیست؟
منابع و مآخذ