تاریخ نگاری در اسلام

تاریخ نگاری به عنوان یکی از ابعاد و مظاهر فرهنگ و تمدن حائز اهمیت بسیار است زیرا شناخت و دریافت وجوه مختلف هر فرهنگ و تمدنی، بدون بررسی تاریخ انواع هنرها و دانش هایی که در آن تمدن ظهور کرده یا تکامل یافته ممکن نخواهد بود.از این رو امروزه مطالعه تاریخ شاخه های مختلف علوم و فنون، و از آن جمله تاریخ نگاری، از رشته های مهم دانشگاهی به شمار می رود.مطالعه سیر تاریخ نگاری اسلامی نیز از ظهور تا دوره تکامل یعنی شناخت زمینه ها، انگیزه ها، مواد، دیدگاه ها، انواع و شیوه های تاریخ نگاری، و آثار و منابع تاریخی، مورخان و علاقه مندان به تاریخ را قادر می سازد تا به درک دقیق تری از تاریخ اسلام دست یابند و با اعتماد و اطمینان بیشتر به نقد و سنجش اخبار و منابع تاریخی بپردازند.

فهرست این کتاب بصورت زیر است:
پیشگفتار
مقدمه
فصل اول: کلیات
1- تاریخ، اصطلاح و تعریف
تاریخ گذاری و منشأ واژة تاریخ
معنای لغوی تاریخ
معنای اصطلاحی یا فنی تاریخ
تفاوت موضوع و مفهوم تاریخ
2- تاریخ نگاری اسلامی: انگیزه ها، اهداف و فواید
آغاز تاریخ نگاری اسلامی
انگیزه های تاریخ نگاری
هدف و فایده تاریخ نگاری
جایگاه تاریخ در طبقه بندی علوم نزد مسلمانان
فصل دوم: منشأ تاریخ نگاری اسلامی
1- میراث عربی
2- میراث ایرانی
3- میراث یونانی
4- میراث یهودی
5- میراث مسیحی (بیزانسی ـ سریانی)
6- میراث اسلام (قرآن و سنت)
الف) قرآن
ب) سنت و سیرت پیامبر (ص)
فصل سوم: روشها و مکاتب تاریخ نگاری
1- روشهای تاریخ نگاری
الف) روش روایی
ب) روش ترکیبی
ج) روش تحلیلی
2- مکاتب تاریخ نگاری
الف) مکتب مدینه
ب) مکتب عراق
ج) تاریخ نگاری ایرانی
د) تاریخ نگاری شام
ﻫ) تاریخ نگاری اندلس
فصل چهارم: شیوه های تدوین و تنظیم در تاریخ نگاری اسلامی
1- شیوة حدیثی ـ خبری
2- شیوة سالشماری
3- تاریخ نگاری دودمانی
4- تدوین تاریخی بر حسب طبقات
5- تدوین فرهنگنامه ای
6- شیوة تبارشناختی
فصل پنجم: سیر تاریخ نگاری در سرزمینهای اسلامی
1- مغرب و اندلس
2- مصر و شام
3- تاریخ نگاری ایرانی
4- تاریخ نگاری در هند
5- تاریخ نگاری در عصر عثمانی
فصل ششم: انواع تاریخ نگاری اسلامی
الف) سیر و مغازی
ب) مقاتل و فتن و حروب
ج) خراج و فتوح
د) تواریخ عمومی
ﻫ) تواریخ دودمانی و تک نگاری درباره فرمانروایان
و) تواریخ محلی
ز) انساب
ح) طبقات
ط) وزارت و دیوانسالاری
ی) فرهنگنامه های تاریخی
ک) فِرق و مذاهب
منابع و کتابشناسی