مطالعات اسلامی در غرب انگلیسی زبان از آغاز تا شورای دوم واتیکان(1965)

مطالعات اسلامی در غرب که گاهی توسّعاً از آن به استشراق یا شرق شناسی تعبیر می شده است؛ نزد بسیاری از مسلمانان به ویژه در ایران، عموماً طنینی منفی و گاه منفور داشته است. این جریان، یعنی مطالعات اسلامی در غرب، تکویناً ضد اسلامی بوده و خاستگاه اسلام ستیزانه داشته، زیرا به نحوی کاملاً بارز و علنی امتداد دیگرگونه جنگهای صلیبی بوده و در دوران پس از رنسانس نیز به انواع شوائب ضد دینی یا ضد اسلامی دیگر همچون رویکرد اومانیستی به دین یا رهیافتی استعماری به مطالعات اسلامی و کلاً شرقی و نظایر آن، آلوده شده بوده است. با این حال، کل کارنامه این جریان طولانی و چندصد ساله مطالعاتی، که در تکوین روشنفکری ضد دینی یا غیر دینی در جهان اسلام نیز بی تأثیر نبوده، به همین گونه جهات منفی محدود نبوده است. شدت عناد و اسلام ستیزی برخی از اهتمام کنندگان به مطالعات اسلامی در غرب، از این سو نیز تلقی و واکنشی آشتی ناپذیر را در میان بسیاری از مسلمانان برانگیخته است. با ناکام ماندن نهایی جنگهای صلیبی، که اوج تجلی خصومت غرب مسیحی با اسلام و مسلمانان بود، مرحله تازه و مُضمری از این خصومت پر دامنه آغاز شد که نخستین زمینه ها و انگیزه های یک سلسله فعالیتهایی را که امروزه به مطالعات اسلامی مشهور است، فراهم آورد. این تحقیق شامل بررسی تاریخی و تطور مطالعات اسلامی در غرب انگلیسی زبان تا سال 1965 می شود، که در آن به بیش از دویست اثر فارسی، عربی و انگلیسی مراجعه شده است. موضوع بررسی حاضر، تحقیق در تاریخچه تکوین و تطور رویکرد فرهنگی غیر مسلمانان برای مقابله با اسلام و تحول یافتن آن به مطالعات اسلامی کنونی، در گسترده ترین ساخت زبانی آن، یعنی در زبان انگلیسی است.