تاریخ تصوف (جلد اول)

عرفان اسلامی از زمان پیدایش و شکل گیری تاکنون مسیری طولانی و پرفراز و نشیب را پشت سر گذاشته است. اطلاعاتی که از تاریخ پر رمز و راز عرفان اسلامی به دست ما رسیده چندان زیاد نیست و بسیاری از زوایای آن مبهم و ناشناخته مانده است.بسیاری از منابع از میان رفته و منابعی که باقی مانده تنها درباره بخشی از تاریخ تصوف ما را آگاه می سازند. مهم ترین منابع در این زمینه متون عرفانی و به ویژه تذکره هایی هستند که بخش زیادی از مطالب آن ها با مستندات تاریخی تعارض دارد و برای روشن ساختن نقاط مبهم تاریخ تصوف چندان سودمند نیست. با این حال تعداد منابعی که از آن ها می توان اطلاعات مناسب در این زمینه به دست آورد قابل توجه است.در بررسی تاریخ تصوف ضروری است به عناصر و عوامل گوناگون در زمینه های پیدایش تصوف و چگونگی شکل گیری آن، رابطه تصوف با مسائل اجتماعی و سیاسی، احوال و آرای مشایخ و سیر تألیف متون عرفانی توجه شود. در این گونه بررسی ها همچنین ضروری است مبانی و اصول عرفانی و چگونگی تطور آن تبیین شود.در واقع، تاریخ تصوف یکی از حوزه های مهم تحقیقی در اقلیم عرفان اسلامی است که با تشریح عناصر مختلف که در شکل گیری و سیر عرفان اسلامی نقش مهمی داشته اند و همچنین تحلیل رابطه آن ها با یکدیگر می کوشد تصویری روشن از سیمای عرفان اسلامی، در هر دوره ارائه و ویژگی های عرفان را در دوره های مختلف تبیین کند.

فهرست این کتاب بصورت زیر است:
پیشگفتار ویراست 2
پیشگفتار
فصل اول: جایگاه عرفان و تصوف در معارف و علوم اسلامی
تقسیم بندی علوم اسلامی
الف) تقسیم بندی علوم بر مبنای موضوع
ب) تقسیم بندی علوم بر مبنای روش
تعریف عرفان و تصوف
تفاوت عرفان و تصوف
اشاره ای به تعاریف متقدمان از تصوف
سیمای عارفان در نهج البلاغه
تفاوت عارف و زاهد و عابد
عرفان: عرفان نظری و عرفان عملی
عرفان نظری
عرفان عملی
بررسی وجوه اشتقاق کلمات «صوفی» و «تصوف»
وجوه اشتقاق کلمات «صوفی» و «تصوف» از دیدگاه اهل تصوف
فصل دوم: سرچشمه عرفان اسلامی
جایگاه عرفان و تصوف در نظر فقها، متکلمان و فیلسوفان
نظر برخی از محدثان، فقها و متکلمان اسلامی
نظر اباحیگران
نظر منتقدان منصف
فصل سوم: سیر تصوف و عرفان اسلامی از آغاز تا پایان قرن ششم هجری
تصوف و عرفان اسلامی در قرن دوم هجری
زهاد و مشایخ صوفیه در قرن دوم هجری
تألیفات عرفانی در قرن دوم هجری
تصوف و عرفان اسلامی در قرن سوم هجری
1- ابوسلیمان دارانی
2- حاتم اصم
3- حارث محاسبی
4- ذوالنون مصری
5- ابوتراب نخشبی
6- سری سقطی
7- یحیی بن معاذ رازی
8 – بایزید بسطامی
9- ابوحفص حداد
10- سهل تستری
11- ابوسعید خرّاز
12- ابراهیم خوّاص
13- ابوالحسین نوری
14- عمرو بن عثمان مکّی
15- ابوعثمان حیری
16- جنید بغدادی
تصوف و عرفان اسلامی در قرن چهارم هجری
1- ابوبکر واسطی
2- ابوعلی رودباری
3- عبدالله بن محمد مرتعش نیشابوری
4- شبلی بغدادی
5- ابوالعباس سیّاری
6- ابوعبدالله خفیف شیرازی
7- ابوالقاسم ابراهیم نصرآبادی
8 – ابونصر سرّاج
9- ابوبکر کلابادی
10-ابوطالب مکی
تصوف و عرفان اسلامی در قرن پنجم هجری
1- ابوعلی دقّاق
2- ابوعبدالرحمن سلمی
3- ابوالحسن خرقانی
4- ابوسعید ابوالخیر
5- ابوالحسن هجویری
6- ابوالقاسم قشیری
7- خواجه عبدالله انصاری
8 – ابوحامد محمد غزالی
تصوف و عرفان اسلامی در قرن ششم هجری
1- احمد غزالی
2- عین القضات همدانی
3- یوسف بن ایوب همدانی
4- سنایی غزنوی
5- عبدالقادر گیلانی
6- شیخ اشراق
7- روزبهان بقلی
فصل چهارم: سیر و سلوک
منازل سیر و سلوک
دیدگاه بزرگان دین و عرفا درباره منازل سیر و سلوک
نتیجه گیری و جمع بندی کلی از مراحل سیر و سلوک
منزل اول: یقظه و انتباه
منزل دوم: اراده و طلب
منزل سوم: تزکیة نفس
منزل چهارم: احوال
منزل پنجم: عشق
منزل ششم: سکر و حیرت
منزل هفتم: فناء فی الله و بقاء بالله
منزل هشتم: توحید
تفسیر عرفانی قرآن و مفسران نخستین
منابع